MF Loke Odamatan Ba Kak Halo Investigasaun

DILI - Relasiona Relatoriu ne’ebe fo sai husi Unated Nation ka UN katak, korupasaun a’as iha timor leste liu-liu iha ministeriu finansa dirasaun alfandega. vice Ministru Finansa Rui Hanjam hatete Governu loke odamatan ba Komisaun Anti Korupsaun (KAK) hodi halo investigasaun.

“Ami halo dialogo ho komisaun anti korupsaun bele tama halo investigasaun ba dirasaun karik hetan ema halo abuza de poder uza utiliza orsamentu sala”, hatete Rui ba Jornalista foin lalais nee.

Katak Rui Iha mos funsionariu balun sira prosesu disiplinar hanesan komisaun funsaun publiku.

Entretantu Comisariu Anti Corusaun (CAC) Aderito de Jasus antes nee hatete atu hasae ka aumenta liu tana kapasidade Investigador CAC nian, maka sira haruka ona Investigador balu ba estuda ona iha Es tranjeiru. “Ita haruka ona sira balu ba treinu iha Australia, Bancok, Malaysia, Singapura no Honkon, ida nee ita halo,” hatete Aderito ba STL foin lala is nee iha nie servisu fatin. Informasaun kompletu iha STL Jornal no STL web, edisaun Kuarta (30/11). Terezinha da Costa

STL, 29 Novembru 2011

Kombate Korupsaun Sei Hanesan “Ibun Mak Koalia”

Timor Leste pasca ukun a’an, arena politika nasional domina liu ho issue praktika korupsaun no kombate korupsaun. Fulan troka fulan, tinan troka tinan, issue ida nee nunka lakon husi deklarasaun Chefe Estado, Chefe Governu, membru governu, membru Parlamento Nasional no elementus bar-barak husi sosiedade sivil.

Sira hotu kritika bebeik ho issue korupsaun. Katak praktika korupsaun buras iha governu nia laran. Chefe governu mas lakoi lakon, lakohi baruk hatan kritika bar-barak, liliu opozisaun iha Parlamento Nasional. Lakohi simu deit “rairahun” ne’ebe kari bebeik ba ninia leten. Dalabarak ita ha’ree no rona kritika nain sira tuda bebeik issue korupsaun ba publiku liuhusi jornal no media electronika (TVTL no Radio), sira la ha’ree problema KKN (korupsaun, kolusaun, nepotismu) nudar problema lei ne’ebe tenkiser rezolve ho lei, maibe ha’ree liu nudar issue politika.

Tamba nee mak la klaru. Pergunta, problema KKN no kombate, ida nee problema lei ou politika. Dalaruma kritika nain sira gosta kritika bebeik issue ida nee, mas sira rasik dalaruma ladun kumpriende saida mak KKN, oinsa KKN akontese, i oinsa kombate. Kestaun nee ita bele konhese husi sira nian kritika durante nee.

Husi buat nebe sira koalia no kritika bebeik, kuandu ita fihir lolos, ita bele dehan, lolos nee sira laiha hanoin seriu atu kombate KKN. Sira hotu nian komitmento politika, bele dehan foin sebatas “ibun mak koalia”. Sira nia ibun fasil temin praktika korupsaun, maibe lafasil hatudu evidensia.

Fulan hirak liuba, ho orientasaun politika PM Xanana Gusmao, governu forma KAK hodi kombate KKN. Maibe seidauk hatudu rezultadu diak. KAK dehan, husi dadus nebe sira rekoilha, indika katak, membru governu balu involve korupsaun, maibe ita lahatene, atu iha kontinuasaun ka lae. Atu lori autor ba tribunal ka lae.

Liuhusi rubrika nee, ami hakarak reforsa katak, kombate korupsaun labele ha’ree nudar issue politika maibe tenki ha’ree nudar problema aspetu lei. Neduni, persiza instrumento lei forte. Kuandu instrumento lei la sufsiente, ita lalika bosok povu. Lalika mehi atu kombate korupsaun no lori naokten sira ba tribunal. Buat hotu sei kolia ho ibun deit.

Neduni, Parlamento Nasional nudar “dapur produs lei” tenki hatudu seriudade produs lei ne’ebe forte hodi kombate korupsaun. Ita labele uza interesaun taktiku hodi manan interesaun politiku. **

STL, Segunda, 21 Novembru 2011

KAK Finaliza Planu Estratejiku

Radio, online – Komisaun Anti Korupsaun ih planu estratéjiku se’i kompletu no prontu atu fahe ba públiku iha loron 9, fulan Dezembru, iha loron anti-korrupsaun Internasional”.

Informasaun ne’e radioliberdadeonline simu husi komunikasaun sosial KAK nian liu husi via email foin lalais ne’e.
Iha komunikadu ne’e Komisairu KAK, Adérito Soares hateten, sorumutu ho staff tomak ne’e hanesan sorumutu datoluk hodi dezenvolve planu stratéjiku ba tinan tolu ba oin.

Komisaun Anti-Korrupsaun halo tomada de posse ba funsionáriu sirak hotu iha fulan Dezembru 2010. Desde Desembru, KAK halo servisu maka’as la para (non-stop-red) hanesan rekrutamentu foun no fo treinamentu ba funsionáriu, nomós hala’o kedas investigasaun hirak ne’ebe sensitivu tebes.

Ho buat sirak ne’e hotu mak hanesan duni razaun ida ba ezistensia KAK nian. Hanesan organizasaun nurak ida ho servisu ne’ebé importante lubuk ida, laiha razaun atu justifika nia an rasik.

“Ami tenki hala’o servisu sirak ne’e hotu iha momentu ida hanesan. Povu sira tau sira nia esperansa mai KAK, no ita tau esperansa ba ita nian an rasik,” Adérito subliña.

Tuir Komisariu ida ne’e se’i sai planu estratejiku dahuluk mai KAK. Planu ne’e sei deskreve KAK nia vizaun, misaun, valor sira. KAK nia planu ba kapasita staff sira.

“Ami nia objetivu atu haforsa servisu entidades estadu sira seluk nian iha Timor-Leste, hanesan ita servisu hamutuk atu kria futuru ida mak diak ba ita nian nasaun, “ katak Komisariu Aderito.

RLD/27/10